headerphoto

Genealogia

    Dzięki zbieranym i dokumentowanym od 1992 r. relacjom i wspomnieniom dawnych Karniszynian zbudowaliśmy od poł. XVIII w. genealogie rodzin Puszczów, Czyżyków, Witkowskich i wielu innych z parafii Bieżuń, Lutocin, Chamsk, Szreńsk i in., którą następnie udokumentowaliśmy na podstawie badań genealogicznych i źródłowych, przeglądając przez ponad 20 lat księgi metrykalne z ponad 20 parafii. Obecnie w naszych drzewach na portalu MyHeritage znajduje się ponad 7,5 tys. osób, z czego ponad połowa to rodziny z terenu parafii Bieżuń i okolic.
    Od 1992 r. genealogie naszych przodków karniszyńskich opracowuje rodzina Henryki z Puszczów Netczukowej z Wrocławia. Dzięki doświadczeniu i długiej tradycji genealogicznej Netczuków zadanie realizowaliśmy całą rodziną podczas wizyt w archiwum parafialnym w Bieżuniu w latach 1992-1995 oraz podczas wakacyjnych wyjazdów do Płocka do archiwum państwowego i diecezjalnego w latach 1999-2006. Księgi przeglądaliśmy często razem, tj. Henryka, jej mąż Tadeusz i ich syn Łukasz - autor tej strony. Opis doświadczeń genealogicznych z lat 1992-2006, z grafiką przedstawiającą wypisy metrykalne z parafii Bieżuń znaleźć można na stronach Netczuków link.


    Dalsze badania przodków z Karniszyna przejął zawiązany w 2006 r. Klub Rodu Netczuków - Dział Genealogii. Opracowane dotychczas linie i gałęzie rodzin Czyżyków, Puszczów, Witkowskich i innych znajdują się w serwisie MyHeritage. Nie wszystkie linie Czyżyków i Puszczów zostały uporządkowane i przypisane do genealogii w MyHeritage z powodu braku metryk sprzed 1755 r. umożliwiających to zadanie. Jedynie na podstawie miejsca zdarzenia i świadków występujących w aktach można próbować powiązać niektóre linie z innymi. Zajmiemy się tym w przyszłości.
    Dysponujemy zdjęciami najstarszych grobów z cmentarza bieżuńskiego, które wykonaliśmy w latach 2001-2012, wielu grobów i tabliczek z inskrypcjami już dawno nie ma. jako pomoc genealogiczna w przyszłości zostaną zindeksowane i opublikowane na stronie KRN.
    Wykazy nazwisk rodzin spokrewnionych w genealogii Netczuków znajdują się tutaj: Indesk rodzin spokrewnionych i spowinowaconych (stan na 2016 r.).
    Drzewa Puszczów i Witkowskich wg stanu na 2015 r. znaleźć można na stronie Netczuk.org 
    Do 2010 r. dane zbieraliśmy w plikach arkuszy kalkulacyjnych, a od 2010 r. w serwisie genealogicznym MyHeritage. Najaktualniejszą opracowaną genealogię aktualizowaną na bieżąco znaleźć można w drzewie na portalu My Heritage:
Ł. Netczuk, Genealogie rodzin Czyżyków, Puszczów, Witkowskich i innych z Karniszyna i okolic, w: Genealogia Rodu Netczuków i rodzin spokrewnionych 1992 - 2006, Klub Rodu Netczuków, Wrocław, My Heritage, link 

Wspomnienia

    Genealogie przodków z Karniszyna w początkowym etapie zbudowaliśmy zbierając relacje ustne i wspomnienia mojej mamy Henryki z Puszczów Netczukowej, babci Stanisławy z Witkowskich Puszczowej oraz jej matki Pelagii z Czyżyków Witkowskiej, jak również dalszych krewnych. Poniżej wykaz osób, które udzieliły informacji lub wywiadów genealogicznych w latach 1992-2007 wnosząc istotny wkład w drzewa genealogiczne Karniszynian obejmujące pokolenia od k. XIX w.:
1. Pelagia z Czyżyków Witkowska
2. Stanisława z Witkowskich Puszczowa
3. Henryk Puszcz 
4. Lucjana z Witkowskich Kraśnicka
5. Romualda z Czyżyków Lewandowska
6. Eugeniu z Witkowskich Przywitowskiej 
7. Wanda z Czyżyków Kaźmierczakowa 
8. Wanda z Puszczów Bednarska
9. Edwarda z Deków Nowakowska
10. Irena z Puszczów Oleksiakowa
11. Henryk Witkowski
12. Hanna z Kraśnickich Przywitowska
13. Ewa z Puszczów Rochoń
14. Henryka z Puszczów Netczukowa
15. Stanisław Puszcz
16. Maria z Żółtowskich Puszczowa
17. Zofia z Czyżyków Mendowska
18. Stanisław Czyżyk
19. Mirosława ze Szczęsnych Czyżykowa
20. Grażyna z Mendowskich Czajkowska
21. Beata Przywitowska
22. Marcin Przywitowski
23. Jan Lewandowski
24. Małgorzata Olewnik.

    Najstarszych krewnych jako dziecko a później nastolatek miałem okazję poznać w Karniszynie, Bieżuniu i okolicach dzięki mojej babci Stanisławie. Większość wspomnień zebrałem w formie notek i ręcznie rysowanych wykresów dotyczących członków rodziny, relacji pokrewieństwa między rodzinami, które potem przenosiłem do arkuszy kalkulacyjnych. Wspomnienia Henryki z Puszczów Netczukowej zostały również zarejestrowane w formie wywiadów.

    W Karniszynie dzięki opowiadaniom babci i prababci zrodziła się pasja genealogiczna autora, a niektóre zasłyszane legendy zostały spisane i opublikowane w sfabularyzowanej formie. Są to:

- Dziewiętnastowieczna rodzina szlachecka, w: Portret rodziny. Antologia prac literackich dzieci z Dolnego Śląska, wybór i oprac. tekstów: Jerzy Kumiega, Karolina Kusek, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna  im. T. Mikulskiego we Wrocławiu, Dział Pracy z Dziećmi, Wrocław 2000, ISBN 8388685007, s. 7-9.

W pracy tej opisane zostały zwyczaje jakie panowały wśród drobnoszlacheckich rodzin z okolic Bieżunia i Szreńska (Sławęcin, Kocewo, Myślino, Gołuszyn, Zgliczyn-Pobodzy, Stawiszyn, Bońkowo) w końcu XIX w., opowiadane przez prababcię, a dotyczące dalszych krewnych i przodków. Podania te zostały najpierw w formie wypracowań szkolnych, a zasłyszane w dzieciństwie od Pelagii z Czyżyków Wiktowskiej w latach 1990-1992 oraz babci Stanisławy z Witkowskich Puszczowej w latach 1992-1997.

-  Kwiat paproci, w: Atrium : Ogród sztuki uczniów SP nr 72, red. Beata Wieczorek, il. Hanna Baryska, Wacław Mikłaszewski, Łukasz Netczuk, Ossolineum, Studio "Ten", Wrocław 1999, s. 19-22.

W pracy tej przedstawiono fantastyczne elementy wierzeń ludowych związanych ze św. Jana i legendarnym kwiatem paproci, ilustrowane również przez autora. Pojawia się tam Karniszyn i Strzeszewo w zmienionej nieco nazwie (Karuszyn i Steszewo) oraz las na kępie Wysokie. Pierwsza ilustracja przedstawiała dawną wieczorną zabawę nad Lutą przed Wendołkiem, jak opisywała ją ze wspomnień Pelagia z Czyżyków, a druga legendarny kwiat paproci przybierającej formę drzewa w tę jedną noc. Scena została zlokalizowana na jednej z małych łączek pośród zarośli lasku Wysokie, które z kuzynami eksplorowaliśmy wiele razy w latach 90. XX w.

Powstały również wiersze, w tym jeden który dał tytuł tomikowi z 2004 r. a odnosił się do pamięci o przeszłości karniszyńskiego zamku i lokalnych legend opowiadanych przez prababcię dróg na łachach wokół wysokiego, kamiennych pozostałości zamku.
Szaweł Nawracaj (1985-), Łukasz Netczuk (1985-), Szare wstęgi dróg, Biblioteczka Zindywidualizowanej Spółdzielni Metapoetyckiego Proletariatu nr 6, Kwiatpress, Wrocław 2004, s. 33-46.

    Inne wspomnienia zapisano w genealogii poszczególnych osób. Podania i legendy przedstawiamy w zakładce tradycje.

Najdawniejsi mieszkańcy - nazwiska i przydomki

    Najdawniejszych znanych z imienia Karniszynian oraz linki do różnych źródeł opisaliśmy w zakładce Karniszynianie - Potomkowie mieszczan po 1662 r.

    Wiele nazwisk znanych z inwentarza dóbr bieżuńskich z 1735 r. zmieniało formę. Wówczas nie były to jeszcze nawet stałe nazwy osobowe. Często poszczególne osoby określano od stanu posiadania lub zawodu, np. Gbur, Ogrodnik, Młynarz, Owczarz, Kowal, podczas gdy społeczność używała innych. Czasem nazwy te zmieniały się w stałe nazwiska, ale wielu rolników używało własnych nazw, którymi byli określani w społeczności, często od imion, np. Walek, Grzela, ale popularne były tez inne formy: Kwiatek, Perzyk, Muskat, Dziurlik, albo od miejsca zamieszkania (Zadrożny - być może od położenia zagrody za drogą do zamku). Nowych mieszkańców określano często mianem Przybysz z czasem zmienione w Przybyszewski. Zwyczaj nadawania zamiennych nazw rodzinom, często od imion głównych gospodarzy albo skracania dłuższych nazwisk był do połowy XX w. stałą praktyką, np. Domżlaskich określano Domżałami. Miejscami przetrwał do dziś. Często mówiono o Kubach, Agaciakach, Alkach  itp. zastępując  właściwe nazwiska. Dopiero w k. XVIII w. nazwiska zaczynają się stabilizować, zmieniając jedynie końcówki.

    Niektóre rodziny używały kilku przydomków, np. Puszcz i Goły u Bońkowskich z Liberadza i Bońkowa Podleśnego, z których później powstały różne formy stałych już nazwisk: Puszczyk, Puszczak, Puszczyński, Puszczeński, Puszczykowski, w XIX w. czasem zniekształcane do form typu Pustka w obrębie jednej rodziny. 

    Funkcjonowały również reliktowo dawne odherbowe określenia, np. Bolesty lub od miejsca ich pochodzenia Bońka/Bańka (z Bońkowa) używane przed 1939 r. w stosunku do Puszczów. Mieszkańcy Karniszyna noszą lub nosili również nazwiska od nazw miejscowości i zaścianków, z których pochodzili ich przodkowie przed 1800 r., np. Przywitowscy (Przywitowo), Szczutowscy (Szczutowo), Kucborscy (Kuczbork), Liberadzcy (Liberadz), Ługowscy (Ługi).

    Czyżykowie z kolei wzięli nazwisko od czyżyka (nazwy ptaka), w dawnym zapisie Cyzik lub Cyzyk. Inne popularne nazwiska to Kaniecki (dawn. Kaniewski), Budka, Rybka (vel Rybicki pochodzą ze Strzeszewa), Marek (vel Markowski), Sobczak, Kosin (dawn. Kosek vel Kosinek), Oleksiak (od Aleksego Olędra vel Matusiaka, syna Matusa Olędra z Rościszewa ur. ok. 1650).

Pomoce genealogiczne

Skany ksiąg metrykalnych z Bieżunia znaleźć można tutaj:
Urodzenia 
Małżeństwa 
Zgony 
Metryki w serwisie Genealodzy.pl 
Metryki w archiach państwowych  
Skany metryk w FamilySearch  

Poniżej linki do zasobu ksiąg metrykalnych parafii:
Katalog zasobów metrykalnych
Bieżuń  
Chamsk  
Gradzanowo  
Kuczbork   
Lubowidz  
Lutocin  
Poniatowo  
Radzanów  
Rościszewo  
Sarnowo  
Siemiątkowo  
Skrwilno  
Syberia  
Szreńsk  
Zielona  
Zieluń  
Żuromin  

Indeksy metryk:
Geneteka  

Inne serwisy:
Projekt Podlasie (źródła z terenu Podlasia i Mazowsza)
Szlachta mazowiecka